S T U D I A N A D B E Z P I E C Z E Ń S T W E M

NR 2	ss. 101–118	ROK 2017

ISSN 2543–7321

Ireneusz Bieniecki

Akademia Pomorska Słupsk bieniecki.ireneusz@vp.pl

SZKOŁA CHORĄŻYCH WOJSK OCHRONY POGRANICZA W KĘTRZYNIE I JEJ ROLA W PRZYGOTOWANIU KADR DLA OBRONNOŚCI KRAJU W LATACH 1969–1991

THE MILITARY SCHOOL OF TROOP BORDER PROTECTION

IN KĘTRZYN AND ITS ROLE IN PREPARING STAFF FOR NATIONAL DEFENCE IN THE YEARS 1969–1991

Zarys treści: W artykule przedstawiono powstanie i rozwój organizacyjny Szkoły Cho- rążych Wojsk Ochrony Pogranicza w Kętrzynie w latach 1969–1991 oraz jej znaczenie w przygotowaniu kadry dla tej formacji. Omówiono m.in. takie zagadnienia, jak: rozwój organizacyjny tej placówki, organizację i przebieg procesu nauczania kadetów, nauczane przedmioty oraz osiągane wyniki w nauce.

Słowa kluczowe: szkolnictwo Wojsk Ochrony Pogranicza, Szkoła Chorążych Wojsk Ochrony Pogranicza w Kętrzynie, szkolenie kadry dla potrzeb ochrony granicy PRL Key words: Education of Border Troops, Warrant Officer School of Border Troops in Kętrzyn, Staff training for border protection needs in Polish People's Republic

Wstęp

Wojska Ochrony Pogranicza (WOP), które utworzono 13 września 1945 r., funk- cjonowały do 15 maja 1991 r. W tym czasie formacja ta wielokrotnie zmieniała swo- je struktury organizacyjne, dostosowując je do potrzeb istniejącego w tych latach sys- temu ochrony granicy państwowej1. Przez ponad 45 lat pełniła w niej służbę znaczna grupa żołnierzy zawodowych i służby zasadniczej. Przygotowaniem perso-

———————

1Zob.: J. Prochwicz, Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965. Wybrane problemy, Piotrków Try- bunalski 2001; H. Łach, System ochrony polskiej granicy państwowej w latach 1989–2004, Olsz- tyn 2013.

102	Ireneusz Bieniecki

nelu dla potrzeb tej formacji zajmowało się wiele ośrodków podlegających Minister- stwu Spraw Wewnętrznych (MSW), jak i Ministerstwu Obrony Narodowej (MON). Szkoliły one zarówno kadrę, jak i podoficerów oraz specjalistów z grupy żołnierzy zasadniczej służby wojskowej (zsw).

W zakresie przygotowania personelu zawodowego na uwagę zasługują szkoły działające w Kętrzynie: Oficerska Szkoła WOP (OfS WOP), Szkoła Chorążych WOP (SCh WOP) i Podoficerska Szkoła Zawodowa WOP (PSZ WOP). Po rozwią- zaniu w roku 1968 OfS WOP formacja ta była w szerszym niż dotychczas zakresie zasilana absolwentami Wyższych Szkół Oficerskich (WSO), Szkół Chorążych (SCh) i Podoficerskich Szkół Zawodowych (PSZ) Ministerstwa Obrony Narodowej. Od lat siedemdziesiątych XX w. SCh WOP w Kętrzynie stała się jedyną placówką tej for- macji przygotowującą do ochrony granicy średni personel zawodowy w różnych specjalnościach.

Do roku 1991 potrzeby dotyczące przygotowania korpusu chorążych do ochrony granicy państwowej PRL były zróżnicowane w poszczególnych okresach – zarówno pod względem liczby chorążych, jak i posiadanych przez nich specjalności. Przed powołaniem SCh WOP – w połowie roku 1969 – zapotrzebowanie na personel w korpusie chorążych dla tej formacji szacowano na 30–40 żołnierzy przygotowy-

wanych w dwuletnim cyklu szkoleniowym2.

Dlatego też w roku 1970 na bazie Oficerskiej Szkoły Wojsk Ochrony Pogranicza sformowano Centralny Ośrodek Kształcenia Wojsk Wewnętrznych (COK WW – za- rządzenie Szefa Sztabu Wojsk Obrony Wewnętrznej z 15 lipca 1970 r.) Ośrodek ten funkcjonował w Kętrzynie przy ul. Gen. Sikorskiego 102 i podlegał Głównemu In- spektoratowi Obrony Terytorialnej (GIOT) w Warszawie. W jego strukturze organi- zacyjnej oprócz Podoficerskiej Szkoły Zawodowej WOP funkcjonowała też SCh WOP. W tym czasie w placówce tej pobierało naukę 33 kadetów, których wcielono do służby 25 września 1969 r.3 Do 15 września 1971 r. komendantem Centralnego Ośrodka Kształcenia Wojsk Wewnętrznych był płk Zbigniew Furgała a następnie płk dypl. Józef Sawczuk.

Na przełomie lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX w. potrzeby kadrowe WOP w znacznym zakresie zaspokajali też absolwenci szkół wojskowych MON. Na przykład jesienią 1971 r. na uzupełnienie jednostek Wojsk Wewnętrznych (WOP i WOW – Wojsk Obrony Wewnętrznej) przyjęto grupę absolwentów WSO, SCh i Szkół Podoficerskich MON. Tylko do jednostek WOP (Brygad – BWOP i Oddzia- łów – OWOP) trafiło ogółem 93 (100%) absolwentów tych szkół, w tym najwięcej

z:Wyższych Szkół Oficerskich – 54 (58,1%), Szkół Chorążych – 37 (39,8%) i Pod- oficerskiej Szkoły Zawodowej im. Rodziny Nalazków w Elblągu – 2 (2,1%). Naj-

więcej absolwentów WSO otrzymało przydział do 8. BWOP (18,5%) a absolwentów

SCh do 3. BWOP (29,7%)4.

———————

2Archiwum Straży Granicznej (dalej ASG) w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 1839, t. 2, Notatka służbowa w sprawie centralnego ośrodka szkolenia i doskonalenia kadr Wojsk Ochrony Pograni- cza nr 01838 z 24 kwietnia 1969 r., s. 3 oraz załącznik nr 1.

3ASG w Szczecinie, Akta CSWOP, sygn. nr 1759, t. 8, Rozkaz komendanta Ośrodka Szkolenia WOP płka dypl. Józefa Sawczuka nr pf 161 z 22.09.1969 r., s. 1.

4ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 1841, t. 2, Zestawienie liczbowe absolwentów Wyż-

104	Ireneusz Bieniecki

rach moralnych i etycznych oraz odpowiednio przygotowanego do pełnienia funkcji pomocników dowódców placówki i kontrolera ruchu granicznego”5.

Z treści powyższego cytatu wynika, że przełożeni widzieli przyszłego chorążego zwiadu (służby operacyjno-rozpoznawczej) tej formacji jako żołnierza zawodowego o uniwersalnych cechach, który byłby jednocześnie człowiekiem zaangażowanym politycznie (po stronie PZPR – Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej) i żołnie- rzem dobrze przygotowanym do realizacji zadań w ochronie granicy.

Już w tym czasie kadeci SCh WOP szkolili się przez okres roku, który rozpoczy- nał się 1 października a kończył 31 sierpnia. Ze względu na krótki czas nauki, szko- lenie kadetów można uznać za bardzo intensywne.

Na szkolenie społeczno-polityczne, ogólnowojskowe i specjalistyczne przezna- czano ogółem 219 dni. Długość dnia szkoleniowego była zróżnicowana, w zależno- ści od tego czy był to dzień powszedni, czy przedświąteczny. W dniach powszed- nich, których było 170, szkolenie trwało 7 godzin, natomiast w dni przedświąteczne

(49)czas szkolenia był krótszy i wynosił 6 godz. Godzina lekcyjna trwała 45 min. W obowiązującym programie szkolenia dla obu plutonów SCh WOP (operacyj-

no-kontrolerskiego i operacyjnego) najwięcej czasu przeznaczano na: szkolenie spe- cjalne (46,6%), szkolenie społeczno-polityczne – 9,1%, szkolenie techniczne (samo- chodowe – 8,1%), naukę języków obcych (7,1%) i szkolenie graniczne (6,1%)6. Od dwóch do trzech dni w miesiącu przeznaczano na samokształcenie. W porządku dnia, oprócz zajęć programowych, przewidywano:

po dwie godziny w tygodniu na ćwiczenia sprawnościowe z wychowania fi- zycznego,

godzinę w tygodniu na informację polityczną w czasie pozaprogramowym. Ponadto w porządku dnia przewidywano 2–3 godz. na naukę własną, w tym tak-

że czas przeznaczony na inne przedsięwzięcia związane ze szkoleniem, pracą kultu- ralno-oświatową, konserwacją broni, sprzętu itp.

W pierwszych dwóch miesiącach nauki organizowano szkolenie pod kątem przygotowania kadetów do złożenia przysięgi wojskowej i pełnienia służby wartow- niczej. W ramach doskonalenia znajomości regulaminów byli oni wyznaczani do pełnienia służby wartowniczej i garnizonowej w dniach dyspozycyjnych, gospodar- czych i świątecznych.

Obowiązkową naukę własną organizowano dla kadetów w wymiarze określonym w porządku dnia – w każdym dniu tygodnia w godzinach popołudniowych, z wyjąt- kiem sobót i dni świątecznych.

Podczas trwania szkolenia przeprowadzano egzaminy i kolokwia zgodnie z pro- gramem. Egzamin dyplomowy organizowano i prowadzono w oparciu o obowiązujące w tym zakresie przepisy. Natomiast egzaminy z zakresu szkolenia samochodowego prowadziła uprawniona do tego komisja Wydziału Komunikacji Powiatowej Rady Narodowej.

———————

5ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 1862, t. 106, Tymczasowy program szkolenia rocznej Szkoły Chorążych WOP (plutony operacyjno-kontrolerskie i plutony operacyjne), Kętrzyn 1972, s. 2.

6Tamże, s. 9.

106	Ireneusz Bieniecki

szkolenie społeczno-polityczne,

szkolenie operacyjne,

szkolenie graniczne,

szkolenie operacyjno-kontrolerskie,

szkolenie z zakresu kryminalistyki dochodzenia i wybranych zagadnień praw- nych,

szkolenie graniczno-taktyczne,

szkolenie ogniowe,

szkolenie z zakresu regulaminów11.

Do SCh WOP w Kętrzynie 25 września 1973 r. wcielono 96 słuchaczy i z po- czątkiem października zostali oni zaliczeni do stanu zmiennego kadetów na rok

szkolny 1973/197412.

Do dalszej rozbudowy SCh WOP w Kętrzynie, zarówno pod względem liczby przyjmowanych kadetów, jak i liczby tworzonych plutonów szkolnych w poszczegól- nych specjalnościach, doszło w latach siedemdziesiątych XX w. O ile w roku szkol- nym 1974/1975 utworzono 5 plutonów (3 w pierwszej kompani i 2 w drugiej), to już w roku 1979/1980 było ich 7, liczących łącznie 209 kadetów13. W roku szkolnym 1974/1975 w pierwszej kompanii (dowódca kpt. Marian Tomasik, szef sierż. Radzie- jewski) funkcjonowały 3 plutony operacyjno-kontrolerskie, natomiast w drugiej kompanii (dowódca por. Tadeusz Ekstowicz, szef plut. Leszek Lewandowski) funk- cjonowały dwa plutony – pluton polityczny (dowódca ppor. Konrad Kubasiak) oraz pluton operacyjny (dowódca ppor. Marek Kazuła). Komendantem szkoły w tym cza- sie był ppłk mgr Zdzisław Samul, natomiast jego zastępcą ds. politycznych mjr mgr Ryszard Małkowski14.

Do końca lat siedemdziesiątych XX w. liczba kandydatów do tej szkoły systema- tycznie wzrastała. Pierwotnie grupa kandydatów do SCh WOP w roku 1979 wg sta- nu z 25 października tego roku liczyła 416 osób, w tym 350 (84,1%) było wcielo- nych przez WKU, a 66 (15,9%) z jednostek wojskowych. Jednak do egzaminów przystąpiła nieco mniejsza liczba osób – 363, w tym 297 wcielonych przez WKU i 66 z jednostek wojskowych. Egzaminy zdało i zostało przyjętych ogółem 192 (100%) kandydatów, w tym 132 (68,8%) pochodzących z cywila i 60 (31,2%) z jed- nostek wojskowych. Ponadto przyjęto do SCh WOP z Wojskowych Komend Uzu- pełnień (WKU) 8 osób z nadwyżek innych szkół wojskowych i 9 osób z dodatko- wego naboru (7 z WKU i 2 z jednostek WOP).

Ostatecznie do SCh WOP przyjęto łącznie 209 słuchaczy, w tym 147 (70,3%) wcielonych przez WKU i 62 (29,7%) z jednostek wojskowych. Jednak od 25 wrze-

———————

11ASG w Szczecinie, Akta OS WOP, Rozkaz komendanta OS WOP płka Stanisława Majchera nr pf 136 z 11.08.1973 r. w sprawie egzaminów dyplomowych kadetów SCh WOP, s. 1–3.

12ASG, Akta OS WOP, sygn. nr 2048, t. 9, Rozkaz personalny komendanta OS WOP płka mgra Stanisława Majchera nr 0170 z 2.10.1973 r. w sprawie zaliczenia kandydatów w poczet kadetów

SCh WOP, s. 1–4.

13Materiały własne autora.

14ASG w Szczecinie, Akta OS WOP, sygn. nr 2049, t. 9, Rozkaz komendanta OS WOP płka mgra Stanisława Majchera nr pf 293 z 11.10.1974 r., s. 2; oraz materiały własne autora.

108	Ireneusz Bieniecki

Ocena poziomu intelektualnego przyjętych kandydatów do SCh WOP przepro- wadzona przez przełożonych wykazała ich wysoką wartość (podobnie jak w roku ubiegłym). Z ogólnej liczby kadetów przyjętych do szkoły 51% miało świadectwa szkolne z przeciętną ocen bardzo dobrą i dobrą, a 65% ogółu przyjętych uzyskało na egzaminach wstępnych średnie oceny bardzo dobrą i dobrą. Gorzej prezentowała się ich sprawność fizyczna, gdyż aż 63% ogółu przyjętych uzyskało z WF tylko oceny dostateczne.

Przekrój społeczny przyjętych kadetów wg deklarowanego pochodzenia był nastę- pujący:

robotnicze – 113 (54,1%).

inteligenckie – 56 (26,8%),

chłopskie – 40 (19,1%).

W grupie tej spory odsetek stanowiły też osoby wywodzące się z rodzin związa- nych zawodowo ze służbami mundurowymi – 41 osób (19,6%), z czego 21 miało ojców pełniących służbę w wojsku, a 10 rodziców było funkcjonariuszami MSW.

W grupie przyjętych kandydatów bardzo wiele było osób deklarujących przyna- leżność do różnych organizacji politycznych i społecznych, w tym najwięcej do:

Związku Socjalistycznej Młodzieży Polskiej – 89 (42,6%),

Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej – 42 (20,1%),

Ligi Obrony Kraju – 19 ( 9,1%),

Związku Harcerstwa Polskiego – 58 (20,8%),

Stronnictwa Demokratycznego – 1 (0,5%).

Spośród nich 26 miało pisemne rekomendacje z tych organizacji, a 42 opinie po- lecające.

W tym czasie najwięcej kandydatów przyjętych do SCh WOP pochodziło z nastę- pujących województw:

olsztyńskiego – 18 (8,6%),

gorzowskiego i katowickiego – po 11 (5,3%),

suwalskiego – 10 (4,8%),

zielonogórskiego – 9 (4,3%).

W roku tym nie stwierdzono też rażących nieprawidłowości dotyczących przygo- towania i terminowego przesyłania dokumentów oraz kierowania kandydatów na egzaminy kwalifikacyjne. Pewne uchybienia wystąpiły jednak w zakresie stosowa- nej procedury związanej z naborem, a dotyczyły one przesłania niekompletnych do- kumentów oraz typowania kandydatów nieposiadających średniego wykształcenia. Ponadto przesłano 19 teczek akt personalnych kandydatów mających negatywną opinię organów Wojskowej Służby Wewnętrznej (WSW)15.

Podobnie jak w roku ubiegłym, nabór do SCh WOP w roku 1979 charakteryzo- wał się stosunkowo dużym napływem kandydatów. Przy uwzględnieniu nakazanego limitu przyjęć (ok. 200 miejsc) SCh WOP miała w tym czasie do 2 kandydatów na 1 miejsce, chociaż w roku tym nie zabiegano o przejęcie nadwyżek kandydatów na studia z ośrodków szkoleniowych MON. Według oceny przełożonych poziom in- telektualny, przekrój społeczny, stopień upartyjnienia kadetów rozpoczynających

———————

15Tamże, s. 3.

110	Ireneusz Bieniecki

lifikować najbardziej wartościowych 150 kandydatów do nauki w dwóch profilach szkolenia:

łączności, o rocznym cyklu nauczania, dla 30 kandydatów (jeden pluton) z wojska oraz pozyskanych z WKU,

zwiadowczym, o dwuletnim cyklu nauczania, dla 120 kandydatów (cztery plutony po 30 kandydatów) z wojska oraz pozyskanych z WKU.

Szkolenie kadetów przyjętych do SCh na lata 1981–1983 realizowano wg pro- gramu przesłanego do Kętrzyna przez Dowództwo WOP. Jednocześnie dowódca WOP zabronił przenoszenia kadetów w ramach SCh pomiędzy poszczególnymi pro-

filami szkolenia18.

Podobną liczbę kadetów wcielano do SCh WOP w Kętrzynie po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego (13 grudnia 1981 r.). Np. od 9 do 15 lipca 1983 r. prze- prowadzono badania psychologiczne i próbę sprawności fizycznej dla kolejnej gru- py kandydatów do SCh WOP. W tym samym czasie dokonano naboru na pierwszy rok nauki spośród kandydatów skierowanych z WKU i jednostek wojskowych. Ogó- łem do 6 plutonów, w czterech specjalnościach, powołana komisja zakwalifikowała 159 najbardziej wartościowych kandydatów.

W roku szkolnym 1983/1984 utworzono następujące profile szkolenia w SCh WOP:

zwiadowczy (o dwuletnim cyklu nauczania dla 90 kandydatów – 3 plutony po 30 kadetów),

łączności (o dwuletnim cyklu nauczania dla 24 kandydatów),

zakwaterowania i budownictwa (o rocznym cyklu nauczania dla 24 kandyda- tów – wyłącznie mających wykształcenie technika budowlanego i technika instalacji sanitarnych),

służby granicznej (tresura psów o rocznym cyklu nauczania dla 21 kandyda- tów – wyłącznie mających wykształcenie technika hodowcy zwierząt, techni-

ka weterynarii, zootechnika)19.

W połowie dekady lat osiemdziesiątych XX w. w CS WOP w Kętrzynie organi- zowano również kursy przeszkoleniowe dla chorążych tej formacji, np. od 17 do 19 stycznia 1984 r. powołana komisja przeprowadziła egzaminy końcowe na kursie przeszkolenia chorążych WOP z 6 przedmiotów, ze szkolenia: społeczno-politycz- nego, operacyjnego, operacyjno-kontrolerskiego, prawno-kryminalistycznego, gra- niczno-taktycznego i z zakresu znajomości regulaminów20.

W roku 1986 przyjęto na profil zwiadowczy WOP do SCh WOP 132 kandyda- tów. Po egzaminach przejściowych na drugi rok nauki na profil zwiadowczy zakwa- lifikowano 112 kadetów, a 20 z różnych powodów się wykruszyło. Powody wykru- szenia kadetów z profilu zwiadowczego w tym czasie były związane z:

———————

18ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 2264, t. 37, Rozkaz dowódcy WOP gen. dyw. Cze- sława Stopińskiego nr pf. 1074 z 8.07 1981 r., s. 1–2.

19ASG w Szczecinie, Akta DWOP, sygn. nr 2519, t. 80, Zarządzenie dowódcy WOP gen. bryg. Fe- liksa Stramika nr 034/Sztab. z 21.06.1983 r. w sprawie ukompletowania SCh WOP na I rok na- uki, s. 1–4.

20ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 2429, t. 20, Sprawozdanie przewodniczącego komi- sji płka Antoniego Kacprzyka z przeprowadzonego egzaminu końcowego kursu przeszkolenia chorążych WOP nr pf 176 z 8.01.1984 r., s. 1–4.

112	Ireneusz Bieniecki

wodu. Personel zawodowy miał ukończone studia I°, a ponadto 1 oficer kontynu- ował studia II°, 1 ukończył kurs oficerski, a szefowie pododdziałów mieli ukończo- ne szkoły średnie24.

Do końca lat osiemdziesiątych XX w. w SCh WOP kształcono kadetów w po- dobnych profilach, np. w roku 1988 do tej placówki szkoleniowej przyjęto łącznie 150 kandydatów w dwóch specjalnościach – zwiadowczej – 116 i ogólnowojskowej

–34, a w roku następnym przyjęto ponadto 23 kadetów na profil łączności. Po pierwszym roku z nauki zrezygnowało łącznie 22 kadetów (14,7%), w tym 12 z pro- filu zwiadowczego (8%) i 10 z profilu ogólnowojskowego (6,7%). Najczęściej ka-

deci zwalniali się na własną prośbę – 14 (9,3%) oraz ze względu na zły stan zdrowia

–6 (4,0%)25.

Tabela 3

Powody rezygnacji kadetów SCh WOP z kontynuowania nauki

po pierwszym roku szkolenia w 1989 r.

Table 3

Reasons for the resignation of cadets in the Troop Border Protection warrant

officers school after the first year of study in 1989

			Profile nauki:			Odsetek
	Lp.	Powody zwolnienia			Razem
				ogólno-
			zwiadowczy			ogółu
				wojskowy
	1.	Na własną prośbę	7	7	14	63,6
	2.	Ze względu na stan zdrowia	4	2	6	27,3
	3.	Ze względu na negatywną	1	1	2	9,1
		opinię kadeta
	4.	Ze względu na słabe	-	-	-	-
		postępy w nauce
	Ogółem		12	10	22	100
	Odsetek ogółu		54,5	45,5	100

Źródło: ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 2484, t. 35, Protokół z przebiegu egzaminów końcowych SCh WOP w 1990 r. nr pf. 854 z 23.07.1990 r., s. 1.

Natomiast na drugi rok nauki w SCh WOP dopuszczono 128 kadetów, w tym na kierunku zwiadowczym 104 (81,2%), a ogólnowojskowym 24 (18,8%).

Podczas szkolenia w drugim roku nauki zwolniono z różnych powodów łącznie

33 kadetów (100%), z tego 28 (84,8%) na własną prośbę.

———————

24ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 2474, t. 42, Protokół z przebiegu egzaminów koń- cowych SCh WOP w 1988 r. nr pf. 608 z 5.05.1989 r., s. 1–4.

25ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 2484, t. 35, Protokół z przebiegu egzaminów koń- cowych SCh WOP w 1990 r. nr pf. 854 z 23.07.1990 r., s. 1.

114	Ireneusz Bieniecki

Podsumowanie

Podsumowując ponad dwudziestoletni okres działalności SCh WOP w Kętrzynie, należy stwierdzić, że w tym czasie placówka ta wykształciła kilkutysięczną grupę żołnierzy zawodowych w korpusie chorążych, którzy w większości zasilili szeregi kadry pełniącej bezpośrednio służbę w ochronie polskich granic. Otrzymali oni przygotowanie fachowe w różnych specjalnościach i w olbrzymiej większości do- brze realizowali postawione przed nimi zadania na granicy. Najwięcej przedstawi- cieli korpusu chorążych kształciło się w tej placówce w profilach: operacyjno- kontrolerskim, kontrolerskim i operacyjnym, a mniej w innych kierunkach, co było podyktowane potrzebami ochrony granicy. Ze względu na występujące braki w kor- pusie oficerskim wielu z nich dalszą służbę pełniło również na stanowiskach oficer- skich. Od lat osiemdziesiątych XX w. zakwalifikowani przez przełożonych z jedno- stek WOP przedstawiciele korpusu chorążych mieli też możliwość podwyższania swoich kwalifikacji i awansowania na jednorocznych kursach oficerskich organizo- wanych w Kętrzynie bądź w innych ośrodkach szkoleniowych. Należy również wspomnieć o tym, że liczna grupa chorążych w drugiej połowie XX w. ukończyła studia w cywilnych uczelniach wyższych, po których byli też awansowani na kolej- ne stopnie oficerskie.

Ze względu na krótki, trwający tylko rok, okres nauki SCh WOP w Kętrzynie cieszyła się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX w. sporym zaintere- sowaniem ze strony tych kandydatów, którzy zamierzali docelowo wybrać zawód żołnierza zawodowego. Dlatego stosunkowo często zdarzały się sytuacje, że kandy- daci i podchorążowie z Wyższych Szkół Oficerskich rezygnowali z wybranych wcześniej wojskowych uczelni wyższych i decydowali się na kontynuowanie nauki w SCh WOP w Kętrzynie.

Z chwilą rozwiązania WOP i powstania Straży Granicznej olbrzymia większość chorążych przygotowanych w SCh WOP w Kętrzynie do służby w ochronie granicy państwowej kontynuowała ją po 1991 r. w nowej formacji.

Bibliografia

Archiwum Straży Granicznej (ASG) w Szczecinie

Akta CS WOP, sygn. nr 1862, t. 106, Tymczasowy program szkolenia rocznej szkoły chorążych WOP (plutony operacyjno-kontrolerskie i plutony operacyjne), Kętrzyn 1972

Akta CS WOP, sygn. nr 2484, t. 35, Protokół z przebiegu egzaminów końcowych SCh WOP w 1990 r. nr pf. 854 z 23.07.1990 r.

Akta CS WOP, sygn. nr 2474, t. 42, Protokół z przebiegu egzaminów końcowych SCh WOP w 1988 r. nr pf. 1586 z 18.08.1988 r.

Akta CS WOP, sygn. nr 2474, t. 42, Protokół z przebiegu egzaminów końcowych SCh WOP w 1988 r. nr pf. 608 z 5.05.1989 r.

Akta CS WOP, sygn. nr 2429, t. 20, Sprawozdanie przewodniczącego komisji płka Antoniego Kacprzyka z przeprowadzonego egzaminu końcowego kursu przeszkole- nia chorążych WOP nr pf 176 z 8.01.1984 r.

116	Ireneusz Bieniecki

origin and organizational development of the Warrant Officers School of Border Troops in Kętrzyn. At this school, in the years 1970-1991, a few thousand professional soldiers for the protection of the Polish People's Republic state border were trained. The role of this institution was to train Warrant Officers. The organization's development of this in- stitution, the process of teaching cadets, subjects taught and the results achieved in sci- ence will be discussed. The groups of candidates who wanted to join this school have been profiled.

			Załącznik 1
		Podział godzin w SCh WOP w roku 1972
	Lp.	Wyszczególnienie	Liczba dni i godz. szkoleniowych
	1.	Dni kalendarzowe	335 (od 1 października 1972 r.
			do 31 sierpnia 1973 r.
	2.	Z tego:
		– dni świątecznych	49
		– przygotowanie do nowego roku	3
		– ferie zimowe	10
		– ferie wiosenne	5
		– przygotowanie do promocji	5
		– egzamin dyplomowy	5
		– dni na naukę własną	27
		– dni dyspozycyjne i warty	10
		– inspekcje i kontrole	2
	3.	Razem dni pozaszkolnych	116
	4.	Dni szkoleniowych	219, z tej liczby:
	5.	170 dni po 7 godz.	1190 godz. lekcyjnych
		49 dni po 6 godz.	294 godz. lekcyjne
	Ogółem godzin szkoleniowych		1484

Źródło: ASG w Szczecinie, Akta CS WOP, sygn. nr 1862, t. 106, Tymczasowy program szkolenia rocznej szkoły chorążych WOP (plutony operacyjno-kontrolerskie i plutony operacyjne), Kętrzyn 1972, s. 8.